Kur’an ve Hadis Üniversitesi Başkanı Hüccetü’l-İslâm ve’l-Müslimîn Abdulhadi Mesudî, Havza Haber Ajansı muhabiriyle yaptığı görüşmede Daru’l-Hadîs kurumunun yapay zekâ ile karşılaşmasındaki yapılandırılmış yaklaşımını açıkladı.
Hüccetü’l-İslâm Mesudî, yapay zekânın sadece teknolojik bir araç olmadığını, önce öğrenilmesi gereken ve ardından uzmanlık alanlarında kullanılabilecek bir teknoloji olduğunu vurguladı. Daru’l-Hadîs’te bu yaklaşım; düzenlenen eğitim atölyeleri ve teknik uzmanlarla sürekli etkileşim yoluyla hayata geçirilmiş durumda.
Kur’an ve Hadis Üniversitesi Başkanı ayrıca bu teknolojinin merkezdeki somut kazanımlarına da işaret etti. Buna göre yapay zekâ, Kur’an ve Hadis Ansiklopedisi’nin teknik süreçlerinin bir bölümünde—metinlerin çevirisi ve harekelendirilmesi (i‘rablandırılması) gibi alanlarda—halihazırda görev üstleniyor. Bununla birlikte insan denetiminin hayati rolüne dikkat çekerek yapay zekânın bir alternatif değil, “son derece güçlü bir yardımcı” olduğunu belirtti.
Hüccetü’l-İslâm Mesudî, yapay zekânın toplumun ihtiyaçlarını tespit etme ve farklı kesimler için içeriği yerelleştirme kabiliyeti sayesinde tebliğ alanında da verimliliği ciddi ölçüde artırabileceğini; ancak bunun daima eleştirel bir gözle kontrol edilmesi şartıyla mümkün olacağını ifade etti.
Söyleşinin ayrıntılarını aşağıda okuyabilirsiniz:
Yapay zekânın yeni bir teknoloji olduğunu dikkate alırsak Daru’l-Hadîs hocaların, öğrencilerin ve araştırmacıların bu teknolojiyle tanışması için ne gibi adımlar attı?
Biz, her yeni teknolojinin önce öğrenilmesi ve tam anlamıyla tanınması gerektiğine; ardından onun yarar ve zararları hakkında konuşulması gerektiğine inanıyoruz. Elhamdülillah, Daru’l-Hadîs’te bugüne kadar yapay zekâyla tanışma amacıyla üç atölye düzenledik. Bu atölyelerde hadis ve dinî araştırmalar alanında kullanılabilir yapay zekâlar, hem hocalara hem öğrencilere hem de araştırmacılara tanıtıldı ve incelendi. Ayrıca NUR Merkezinde, Dr. Minâî ve Dr. Behrâmî gibi yapay zekâ uzmanlarıyla birçok toplantı yaptık. Bu uzmanlar, araştırma alanında yapay zekânın işlevselliğini teknik bakış açılarıyla bize daha açık ve somut şekilde gösterdiler.
Bu eğitim yaklaşımının elbette verimli olduğu anlaşılıyor. Peki, şu anda yapay zekâ Daru’l-Hadîs’in günlük faaliyetlerinin özellikle Kur’an ve Hadis Ansiklopedisi bölümünün hangi kısımlarında kullanılmaktadır?
Biz şu anda fiilen yapay zekâdan yararlanıyoruz. Kur’an ve Hadis Ansiklopedisi bölümünde, hadislerin derlenmesinden sonra iki büyük işimiz oluyor: Harekeleme (i‘rab/okunuş işaretlerinin eklenmesi) ve Farsçaya çeviri. Yılın başından bu yana her iki işi de yapay zekâ ile gerçekleştiriyoruz ve artık çeviri ve harekeleme işlemlerini insan gücüne devretmiyoruz. Bununla birlikte yapay zekâ hâlâ hata yaptığı için, üretimin ilk aşaması yapay zekâ tarafından tamamlandıktan sonra bir kişi mutlaka kontrol ediyor. Şu anda işlerin yaklaşık dörtte üçü neredeyse tamamen yapay zekâ ile otomatik olarak yürütülüyor.
Bu durum, modern teknolojilerden yararlanmada büyük bir sıçrama olduğunu gösteriyor. Şimdi tebliğ alanına geçelim. Yapay zekâ, mesajı alma ve toplumun ihtiyaçlarını tespit etme konusunda mübelliğlere nasıl yardımcı olabilir?
Yapay zekâ, tebliğe hem mesajı alma hem de mesajı gönderme alanlarında yardımcı olabilir. Mesajı alma bölümünde; yapay zekâ sayesinde toplumun sorusunu, şüphesini, ilmî ihtiyacını ve kültürel-dini tanıtım ihtiyacını tespit edebiliriz. Yapay zekâ bugün sanal ortamda hangi konunun tekrarlandığını görebilme kapasitesine sahiptir. Belirli bir alanda çalışan bir mübelliğ, karşılaştığı soruları ve sorunları yapay zekâ aracılığıyla değerlendirebilir.
Elbette yapay zekâya yüzde yüz güvenmek yanlıştır; hatası mutlaka insan aklı tarafından tespit edilmeli ve değerlendirilmelidir. Yapay zekâ çok güçlü bir yardımcıdır.
Peki sizce yapay zekâ, mesajın iletilmesi ve içeriğin yerelleştirilmesi (bütün kesimlere uygun hâle getirilmesi) alanında nasıl bir rol oynayabilir?
Sunum/ileti gönderme alanında yapay zekâ hedef kitleye uygun sanatsal düzenleme, edebî değerler ve medya diline ilişkin düzenlemeler yapabilir. Yapay zekâ tek bir içeriği gençler, çocuklar, ilahiyat öğrencileri, kadınlar ve erkekler için uygun bir forma dönüştürebilir ve bize bu şekilde alternatifler sunabilir. Yine de vurgulamak isterim ki yapay zekânın sunduğu bu öneriler mutlaka bizim tarafımızdan eleştirilip iyileştirilmeli; hataları düzeltilmeli ve sonra sunulmalıdır. Bazen aşırı güven veya tembellik sebebiyle yapay zekânın ürettiği içerik olduğu gibi aktarılıp tebliğ edilmektedir.
Bu insan denetimi vurgusu son derece önemlidir ve sizin de defalarca altını çizdiğiniz bir noktadır. Yurt dışı ve uluslararası tebliğ alanında, bu araçlar metinlerin çevirisinde kullanılmakta mıdır?
Evet, dış tebliğ ve uluslararası faaliyetlerde yapay zekânın çeviri bölümünden çok iyi yararlanabiliriz. Geniş hacimli metinlerimizi yapay zekâ aracılığıyla Arapça, İngilizce ve diğer dillere çevirebiliriz. Ancak burada da tekrar, yetenekli bir çevirmenin metni gözden geçirip daha az bir emekle onu güncel dile uygun bir hâle getirmesine ihtiyaç duyuyoruz.
Son söz:
Havza Haber Ajansına teşekkür ediyorum; özellikle yeni teknolojiler ve çeşitli programların kapsamlı şekilde aktarımı konusunda medya sorumluluğunu çok güzel yerine getiriyor.
Yüce Allah’tan, bu değerli medya kuruluşunda sizlerin ve kıymetli okuyucularınızın başarılarının devamını diliyorum.
yorumunuz