Havza Haber Ajansı'nın uluslararası servisinden alınan habere göre, Hindistan Alt Kıtasında haftalık olarak Farsça yayımlanan en eski ve belki de en çok haber veren yayınlardan biri olan İskender Aynası, 1831 yılından (yani yaklaşık 1209 Şemsi - 1246 Hicri Kameri) 1842 yılına kadar düzenli olarak Kalküta'da, Molavi Sirac Ahmed Han Lakhnevi'nin gayretleriyle yayımlanmıştır.
Yayın Yapısı ve İçeriği
Bu yayın, on dört sayfa, düzgün, okunaklı ve nesih yazı ile dökme harflerle, her sayfada iki sütun şeklinde tasarlanmıştır. Yayının başında, ismi dökme harflerle yarı nesih ve sülüs yazı ile yazılmış, ardından bir tabloda yayının numarası, tarihi (gün, ay ve yıl olarak) ve sonunda sabit olarak her hafta pazartesi günü yayımlandığı belirtilmiştir. Bu tablonun altında ise Hafız-ı Şirazi'den bir beyit, biraz değişiklikle şu şekilde yer almıştır:
"Ayine-i İskender, cam-ı Cüm'dur, bak
Sana hâl-i melik sahiplerini arz eder."
Asıl beyit ise çoğu nüshada şu şekildedir: "Ayine-i İskender, cam-ı mey'dir, bak."
İlk sayfa on yedi satırdan oluşurken, diğer sayfalarda (başlık dahil olmak üzere) yirmi iki basılı satır bulunmaktadır.
Haber Yaklaşımı
Bu gazetenin yaklaşımı, daha çok Asya'nın dört bir yanından ve hatta Kuzey Afrika ile Avrupa'nın bazı bölgelerinden haber vermekti; ancak haberlerin odak noktası daha çok Hindistan, İran, Afganistan, Osmanlı ve Kafkasya içindeki gelişmelere yönelmiştir. Bu haberlerin yanında, Kalküta'daki Doğu Hindistan Şirketi'nin içindeki değişim ve düzenlemelere dair bir bölüm de yer almakta olup, bu açıdan referans ve araştırma açısından büyük önem taşımaktadır.
Edebi ve Haber İçeriği
Bu yayındaki bazı haberlerin ilginç yanı, diğer ülkelerdeki olaylar ve o bölgelerin halklarının Britanya güçleriyle karşılaşmalarıyla ilgili haberlerin, örneğin Aden ve Arap halkının İngiltere'ye karşı mücadelesi veya Britanya hükümeti ile Afganlar arasındaki savaş gibi konuların, eksiksiz ve haberin doğruluğuna dikkat edilerek aktarılmasıdır. Hatta Britanya güçlerinin yenilgisi ve yerel güçlerin cesareti detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Genel olarak, bu haftalık yayında haberler şiirler ve nasihat edici yorumlarla birlikte sunulmuştur. Neredeyse her haberden önce, ilgili haberin durumu ve özellikleriyle ilgili birkaç dize yazılmış ve ardından detaylı içerik kaleme alınmıştır. Bu dizelerin yazım şekli hem nasihat edici hem de düşündürücü olup, bazıları mizahi bir üslup ile kaleme alınmıştır. Bunun yanı sıra, Bîdel Dehlavî veya çağdaş şairlerden ünlü ve ünlü olmayanlardan da beyit yer almakta; hatta bazı sayılarda Hintçe gazeller de oldukça fazla sayıda görülmektedir.
Haberler Aynası Bölümü
Yayınların sonunda, dünya genelinden kısa haberleri kapsayan "Haberler Aynası" adlı sabit bir bölüm bulunmaktadır. Bu bölümde, o dönemdeki çeşitli gazetelerde yayımlanan diğer ülkelerin haberleri de yer almaktadır. Bu bölümdeki bazı haberlerin başlangıcında "Güvenilir haberlerde gördüm" veya "İngiliz haberlerinde gördüm" gibi ifadeler yer almakta; bu da derginin editörü ve yazı işleri ekibinin farklı dillerdeki diğer basın organlarından, resmi yazışmalardan ve devlet telgraflarından haberdar olduğunu göstermektedir.
Kalküta ve Batı Bengal ile Lucknow ve Oudh eyaletlerinin önemi, Britanya'nın hakimiyeti ve Doğu Hindistan Şirketi aracılığıyla sürekli olarak Batı dünyasıyla olan bağlantıları göz önüne alındığında, memâliki-i mahrusenin valilik merkezlerinin burada olması son derece belirgin ve dikkate değerdir.
Yayın Sonu ve Yayın Yeri
Her sayının sonunda, sayfanın son satırından önce şu beyit yazılmıştır:
"Ayine-i İskender, saf gönüllerin kalbidir
Onda dünya olayları aydınlık bir şekilde görünmektedir."
Yayın yeri ve dağıtım adresi ise şu şekilde belirtilmiştir:
"Kalküta'nın [belirtilen] bölgesinde, 157 numaralı evde, Ayine-i İskender matbaasında basılmıştır."
Tarihi Önemi ve Dijital Erişim
Bu önemli yayından çok az kopya kalmış olup, geriye kalanlar Hindistan Ulusal Arşivi'nde korunmaktadır. Neyse ki, Hindistan Alt Kıtası'nda Farsça mirasının korunmasına yönelik uluslararası Mikrofilm Nur Merkezi'nin çabaları sayesinde, Hindistan Ulusal Arşivi'nde bulunan bu haftalık yayının dijitalleştirilmesi ve restorasyonu gerçekleştirilmiş, benzer ciltler halinde basılarak araştırmacıların erişimine sunulmuştur.
İran Haberleri ve Edebi İşbirlikleri
Bu yayında yer alan tüm haberler arasında İran'a dair olanlar oldukça büyük bir öneme sahiptir ve nadir bulunan belgeler olarak araştırma için değerlidir. Bazı sayılarda baş editör, kendisini Ayine-i İskender haberlerinin yazarı olarak tanıtarak haftalık haber gözlemcilerine bir rapor veya bilgi sunmaktadır. Açıkça görülmektedir ki, Molavi Sirac Ahmed Han bu haftalık yayını hazırlarken yalnız değildi; bazı sayfalarda adı geçen Akbar Ali Sahip gibi diğer yazarlar da bu çalışmada ona yardımcı olmuştur.
İran Bilgisi İçeriği
Bu gazetenin birçok sayısında İran ve bazı eyaletler, özellikle Horasan, İsfahan ve Şiraz hakkında önemli bilgiler yer almaktadır. İran sarayıyla ilgili önemli haberler oldukça etkileyici bir üslupla kaleme alınmıştır, bu haberler araştırmalar için iyi bir kaynak oluşturabilir. Örneğin, Tahran'daki darü'l-hilafet hakkındaki haberler, Herat valisi Kamran'ın İran'ın Kahramanı'na (İran'ın padişahı) yazdığı mektup, İran ile ilgili haberler ve özellikle 1840 yılında İran ordusunun Herat Savaşı'nda karşılaşması gibi birçok önemli haber bu yayında yer almaktadır.

Havza / Haftalık İskender Aynası Dergisi Hindistan Alt Kıtasında en eski ve en çok haber veren Farsça yayınlardan biri olup, 1831'den 1842 yılına kadar Kalküta'da yayımlanmıştır. Bu yayın, düzenli olarak Asya, Hindistan, İran, Afganistan, Osmanlı ve Kafkasya ile ilgili haberleri kapsamaktadır ve araştırma alanında yüksek bir öneme sahiptir.
yorumunuz