Havza Haber Ajansı'nın bildirdiğine göre Kum Havzası, bir asırdan fazla bir süredir İslam dünyasında İslami bilimlerin ve alimlerin yetiştirilmesinin ana merkezi olarak faaliyet göstermektedir. Bu merkez, Ehlibeyt'in (a.s) öğretilerine odaklanarak ve çağdaş toplumun ihtiyaçlarına bakarak, İran'ın sosyal yapısında ve hatta sınırlarının ötesinde büyük dönüşümlere yol açmıştır. Tarihin çeşitli dönemlerinde, Kum Havzası özünü koruyarak sosyal, siyasi ve kültürel zorluklara derin ve yapıcı yanıtlar verebilmiştir.

Pehlevi Döneminde Kum

Pehlevi'nin ilk döneminde, rejimin toplumu sekülerleştirme baskısı Kum Havzası'nı zorluklarla karşı karşıya bıraktı. Ancak, Ayetullah Hacı Şeyh Abdulkerim Hairi Yezdi (r.a) dönemin koşullarını derin bir şekilde anlayarak, Kum'u İslami bilimlerin ana merkezi haline getirmeyi başardı. O, bilimsel ve ahlaki temelleri güçlendirerek, daha sonra siyasi baskılara karşı duruş için bir temel oluşturdu.

Pehlevi'nin ikinci döneminde ise bu kurum daha aktif bir rol üstlendi. Ayetullah Seyyid Ruhullah Humeyni (r.a), Kum'un en önde gelen alimlerinden biri olarak, İslami öğretileri sosyal adaletin yeniden tanımlanması ve baskıya karşı direniş için bir araç haline getirdi. Kum'dan gelen inkılapçı bildirileri, sosyal hareketler üzerinde eşsiz bir etki yarattı ve bu şehri inkılapçı düşüncelerin merkezi haline getirdi.

Kum: Değişimin Ateşleyicisi

1970'lerin başında, Kum sadece dini ilimlerin öğrenildiği bir yer olmaktan çıkmış; İran inkılapçı hareketin düşünce merkezi haline gelmiştir. Alimlerin kitlelerle olan yakın ilişkisi ve talebeler arasındaki geniş ağ, havzaya inkılapçı fikirleri her aileye ulaştırma imkanı sağladı. Konuşmalar, bildiriler ve durmaksızın yapılan çabalar Kum'u millet için bir meşale haline getirdi. İslam İnkılabı'nın zaferiyle birlikte, Kum Havzası yalnızca İran'ın düşünsel ve kültürel akışında bir rol oynamakla kalmadı; aynı zamanda inkılabın ideolojisinin açıklanması için bir zemin haline geldi. Burada, Şura-i İnkılap gibi birçok düşünsel ve dini kurum ve diğer bilim merkezleri sahneye çıktı.

Kum'un Liderliğinde Sosyal Dönüşüm

İran İslam İnkılabı, Kum Havzası'nın toplumla etkileşiminin zirve noktasıydı. Bu merkez, yalnızca halk hareketlerinde yönlendirici bir rol oynamakla kalmadı, inkılaptan sonra İslam Cumhuriyeti'nin kurulmasında ana aktör haline geldi. Alimler, özellikle İmam Humeyni (r.a), inkılabın ideolojisini Ehlibeyt'in (a.s) öğretileri ve çağdaş ihtiyaçlar üzerine inşa ettiler. İnkılaptan sonra Kum, uluslararası düzeyde İslami bilimlerin yayılması için bir zemin haline geldi. El-Mustafa ve diğer bilimsel kurumların kurulması, Kum'un İslami öğretileri yayma konusundaki kararlılığını göstermektedir.

Kadınların Bilimsel ve Sosyal Alanlarda Rol Oynama Yetkisi

Kum Havzası'nın en değerli başarılarından biri, kadınların çağdaş ihtiyaçlarıyla dini geleneği birleştiren Cemâtüzzehra Havzası'nın kurulmasıdır. Bu merkez, havza yapısının bir parçası olarak, kadınların İslam medeniyetindeki yerinin önemini ve havzanın kadınların rolünü geliştirme misyonunu göstermektedir. Cemâtüzzehra artık sadece bir eğitim merkezi değil; aynı zamanda kadın talebelerin güçlendirilmesi için bir modeldir. Bu havza, dini bilimleri modern eğitim ve araştırma yöntemleriyle birleştirerek düşünsel ve sosyal liderlerin yetişmesi için bir alan sağlamaktadır. Fıkıh, felsefe, tefsir ve kelam gibi özel kurslar ile uluslararası programlar, bu merkezi İslam dünyasında kadınların rolünü güçlendirmede kilit bir aktör haline getirmiştir.

Cemâtüzzehra'nın belirgin özelliklerinden biri, kadın talebelere çağdaş konular üzerinde -kadın hakları, sosyal adalet ve İslami felsefe gibi- derin araştırmalar yapma imkanı sunan araştırma alanları yaratmasıdır. Bu çabalar yalnızca havzanın bilimsel kapasitesini yansıtmakla kalmaz; aynı zamanda kadınların İslami düşünce üretimindeki rolüne dair bir model sunar.

Kum'dan Dünyaya Dönüşüm

Bugünün dünyası, özellikle dijital teknolojilerin iletişim ve eğitimde köklü değişiklikler yarattığı dönemde, ahlaki ve dini mesajları çağdaş bir dille iletebilecek merkezlere ihtiyaç duymaktadır. Kum Havzası, bilimsel kapasitesiyle ve modern araçları kullanarak, İslam dünyasında düşünsel ve sosyal dönüşümlerin merkezi olabilir.

El Ezher gibi uluslararası üniversitelerle işbirliği yapmak, çevrimiçi eğitim platformlarını genişletmek ve uluslararası araştırmaları güçlendirmek, havza için daha parlak bir gelecek oluşturabilir. Bu süreçte, Cemâtüzzehra (s.a) gibi havzaya bağlı merkezlerin rolü daha da belirginleşecektir ve Kum, İslami düşüncenin kalbi olarak parlamaya devam edecektir. 

Nida Hikmet Niya